Schorren en slikken bij Baarland: geschikt voor natuurherstelmaatregelen van het Kabinet. Foto: webredacteur.
Dit is waar biologen en ecologen op kikken! Het kabinetsplan zorgt voor meer van deze biotoop.
c
Woensdag 22 april 2009.

Kabinetsplan Westerschelde maakt alles erger

Het kabinet mist de moed om de afgesproken ontpoldering uit te voeren. Dat is al erg. Maar erger is het zelfbedachte plan om van slik schor te maken, stellen zes ecologen.

Het kabinet heeft besloten om de Hedwigepolder niet te ontpolderen. Die ontpoldering was, na een gezamenlijk Belgisch-Nederlands onderzoek, als een noodzakelijk natuurherstel voorgesteld. Twee opeenvolgende adviescommissies, waarin vrijwel alle specialisten zitting hadden, hebben de ontpoldering als beste alternatief omschreven. Het kabinet betwist deze conclusies niet, maar neemt een andere beslissing, omdat draagvlak voor ontpoldering ontbreekt.

De vaargeul van de Westerschelde is de laatste vijf decennia herhaaldelijk verdiept en verbreed om de toegang van grotere schepen mogelijk te maken. Dit heeft vergaande gevolgen gehad. Het getij dringt dieper en heviger de Westerschelde binnen. De voorbije eeuw is de getijslag (het verschil tussen laag- en hoogwater) in Antwerpen met zo’n 80 cm toegenomen. Door de ingrepen ‘versteilt’ het estuarium: de slikplaten komen hoger te liggen, terwijl de geulen dieper worden. Het tussenliggende ondiepe gebied, belangrijk voor bodemleven en vissen, verdwijnt. De waarde van de slikken voor steltlopers vermindert. Ook verruwt het estuarium: de stroomsnelheden verhogen, waardoor het bodemleven minder gemakkelijk een plaats vindt.

Bovendien worden fundamentele evenwichten van het estuarium bedreigd. In de huidige Westerschelde bestaat een scheiding tussen eb- en vloedgeulen. Daartussen ontwikkelen zich de slikken en platen die voor het bodem- en vogelleven van groot belang zijn. Verdieping van de hoofdgeul en insnoering van het estuarium (door historische inpolderingen) dreigen ertoe te leiden dat dit zogenaamde meergeulensysteem omklapt naar een systeem met een enkele geul, omgeven door hooggelegen schorren en bijna zonder platen. Dit omklappen kan heel plots, al kan niemand precies vertellen wanneer dit gebeurt.

Om al deze redenen was er een gedegen grondslag voor de plannen om het estuarium uit te breiden. Een ruimer estuarium geeft, zelfs bij een diepere vaargeul, de natuurlijke processen meer mogelijkheden om een stabiel en ecologisch rijk estuarium te behouden. De ontpoldering van de Hedwigepolder werd daarbij als een eerste stap gezien. Tevens was deze vastgelegd als verplichting in de internationale verdragen met België.

Het kabinet heeft nu besloten dat er onvoldoende draagvlak is. Dat is erg, omdat Nederland hiermee voor het eerst te kennen geeft de natuurwaarden van de Westerschelde niet als leidraad te nemen voor de ontwikkelingsplannen.

Maar echt dramatisch is het
alternatief dat wordt gekozen:
men wil binnen in het estuarium
schorren laten ontwikkelen
door het aanleggen van strek-
dammen. Met andere woorden:
inpoldering als alternatief voor
ontpoldering! Deze maatregel
gaat in tegen alle doelstellingen.
Het estuarium wordt extra
ingesnoerd, de versteiling wordt
kunstmatig bevorderd, de
komberging wordt verkleind en
het getij wordt dieper het land
ingedreven, het risico op een
ééngeulsysteem wordt verhoogd
en het estuarium dreigt te
belanden in een toestand
waarin het zand naar de zee
exporteert, waardoor het verder
uit evenwicht dreigt te geraken.

Daarnaast wordt overwogen om in het unieke natuurreservaat Saeftinge te gaan baggeren, zogezegd om het schor te verjongen. Hierdoor wordt een belangrijk gebied voor vogels verstoord en weggebaggerd, dreigt historische vervuiling in het water van de Westerschelde terecht te komen en wordt over grote oppervlaktes bestaande en (internationaal gezien) unieke vegetatie vernietigd.

Beide maatregelen worden bovendien ten onrechte voorgesteld als ‘natuurherstel’, terwijl ze feitelijk natuur en natuurlijke processen vernietigen.

Het is aan de politiek om te oordelen of er voor een maatregel voldoende draagvlak bestaat. Als dat niet zo is, dan moet men dat melden aan internationale partners en aan de Europese Commissie, en geduldig de straf daarvoor afwachten. Maar ontpolderen vervangen door inpolderen is een vergissing maskeren door er een blunder bovenop te stapelen.

Kabinet, als u niet de politieke moed kunt opbrengen om toekomstgerichte maatregelen voor de Schelde te treffen, doe dan alstublieft niets. Dat is nog altijd beter dan wat u nu van plan bent.

Prof.dr. Peter M.J. Herman, Radboud Universiteit Nijmegen; Prof.dr. Carlo H.R. Heip, Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) / Universiteit Gent; Prof.dr. Patrick Meire, Universiteit Antwerpen; Prof.dr. Jack J.J. Middelburg, Universiteit Utrecht; Prof.dr. Lucas Stal, Universiteit van Amsterdam; Dr. Ad H.L. Huiskes. Allen zijn verbonden aan het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW).

 

 

 

Retour Startpagina
Retour Krantenartikelen
Retour Ikmaakmezorgen-artikelen

 

Kabinetsplan Westerschelde verbetert de natuur en de veiligheid

door de webredacteur. 27 april 2009

Zierikzee. Er verschijnen boeiende reacties in de landelijke pers op het kabinetsplan om de Hedwigepolder niet te ontpolderen. Het artikel van zes hoogleraren ecologie in de NRC van 22/4 is opmerkelijk, omdat zij het kabinetsplan een inpolderingsbesluit noemen. De webredacteur is het daar volstrekt niet mee eens.

De natuurlijkheid van het Westerschelde-estuarium komt het beste tot z’n recht wanneer de verschillende componenten aan elkaar grenzend aanwezig zijn, d.w.z. diep water, ondiep water, slik, schor, dijk en binnenland. De kwaliteit van een dergelijke cyclus zit hem in Schorklif bij Ellewoutsdijkde uitwisseling van biotopen en organismen, die garant staan voor een robuust ecosysteem, aldus de toelichting van het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen, waar het kabinetsbesluit op gebaseerd is. Het geniale van het voorstel van het Waterschap is dat men optimaal gebruik maakt van de ruimte in de Westerschelde. Terecht heeft het kabinet dit plan overgenomen. Deze maatregelen hebben niets met 'inpolderen' te maken, zoals de hoogleraren het noemen. Kennelijk zijn de druiven zuur. Inpolderen is een dijk rond een schor plaatsen. En dat gebeurt helemaal niet. Er wordt hoogstens hier en daar een strekdam geplaatst.
Door grotere ondiepe natuurgebieden te creëeren past men met dit besluit ook nog het Comcoast-principe buitendijks toe en wordt de veiligheid verhoogd omdat golven eerder breken op de ondieptes.

Door het kabinetsbesluit worden in de Westerschelde waar het mogelijk en verantwoord is omstandigheden gecreëerd waardoor de uitwisseling van biotopen en organismen (cyclische successie genaamd) bevorderd wordt. Deze maatregelen zijn altijd weggewimpeld met het argument dat het natuur voor natuur is. Maar, gezien de discussies in de hoorzitting van de Tweede Kamer over het rapport Nijpels, kan gesteld worden dat het kabinetsbesluit de best mogelijke beslissing is.

In die hoorzitting hebben we kunnen vernemen dat professor De Vriend van Deltares volledig achter het rapport van zijn medewerker Ies De Vries staat. De Vries rapporteerde de opmerkelijke conclusie dat de Hedwigepolder de meest ongunstige plek om te ontpolderen is. Op lange termijn kunnen de gevolgen van ontpoldering hoogst waarschijnlijk zelfs negatief zijn. De hamvraag in dat rapport is: waar en hoe kunnen in de Westerschelde omstandigheden gecreëerd worden zodat de ontwikkeling van cyclische successie (het opbouwen van schor en weer afkalven ervan) bevorderd wordt? Het antwoord op die vraag zou het kabinetsbesluit wel eens kunnen zijn.

Tijdens de genoemde hoorzitting werd ook vermeld dat er in de Westerschelde nauwelijks nog ruimte is voor natuurlijke processen. De suggestie dat ontpolderen meer ruimte geeft en er wél natuurlijke processen ontstaan, die wenselijk zijn, is niet waar, blijkens de discussie tijdens de hoorzitting. Nabij de PaulinapolderVolgens die discussie zal ontpoldering van de Hertogin Hedwigepolder niets opleveren. Dat zes hoogleraren, waarvan enkele aanwezig tijdens de hoorzitting, nu in een publicatie in de NRC doen voorkomen alsof er iets vreselijks gebeurd nu de Hedwigepolder niet ontpolderd wordt, is hoogst merkwaardig.

De hoogleraren noemen het kabinetsbesluit het vernietigen van natuurlijke processen, terwijl in de hoorzitting de deskundige hoogleraren het eens waren over het feit dat er nauwelijks nog natuurlijke processen meer in de Westerschelde zijn. Het Waterschap betoogt in zijn toelichting dat er met een geforceerde diepte in de vaargeul geen sprake meer van natuurlijkheid kan zijn. Als de hoogleraren de natuurlijkheid zo belangrijk vinden dan hadden zij in de vele adviezen een derde verdieping van de Westerschelde moeten afraden.

De versteiling waar de hoogleraren voor waarschuwen wordt veroorzaakt door de verdieping, met nadruk in de buitenbochten van de loop van de Westerschelde. De maatregelen van het kabinet zijn in binnenbochten gepland of daar waar geen gevaar is voor versteiling is.

Door het ingevoegde citaat 'Emoties Belangrijker' van Fred Wouters van de Vogelbescherming Nederland lijkt het alsof de hoogleraren behoren tot het netwerk van belangenorganisaties voor natuur- en vogelbescherming. Het artikel in de NRC heeft er alle schijn van.


Onvoldoende Politiek Draagvlak

"Het kabinet heeft nu besloten dat er onvoldoende draagvlak is", schrijven de hoogleraren ecologie. Zij hebben het persbericht van minister Gerda Verburg niet goed gelezen. Het was vooral het politieke speelveld in de Tweede en Eerste Kamer wat het kabinet heeft doen besluiten de voorkeur te geven aan buitendijks natuurherstel. Voor het kabinet gaat het niet om Zeeuwse emoties, maar over de Zeeuwse regionaal-historische en sociaal-culturele context van dit dossier, aldus de brief van de minister aan de Tweede Kamer. Ondanks het duidelijke advies van Nijpels heeft de volksvertegenwoordiging te kennen gegeven een ontpolderingsbesluit niet te steunen. Dát is veelzeggend!
Ook Fred Wouters, directeur van Vogelbescherming Nederland negeert dit politiek gegeven en hij bagatelliseert ten onrechte de weerstand tegen ontpoldering in Zeeland.
In de debatten in de Tweede en Eerste Kamer over de goedkeuring van de Scheldeverdragen was steeds duidelijk dat de kamers de verdieping van de Westerschelde zo snel mogelijk wilden uitvoeren, maar niet wilden ontpolderen.

De ecologen, die het NOPSE rapport opstelden, hielden destijds al rekening met de mogelijkheid dat er geen draagvlak voor ontpoldering zou kunnen zijn.


Meer rustgebieden voor vogels bij hoogwater

Een bijkomend voordeel is dat door dit plan er meer schor in de Westerschelde komt en dit impliceert meer rustgebieden voor watervogels bij hoogwater.

Emoties belangrijker

Het besluit om de Hedwigepolder aan de Westerschelde niet te ontpolderen is dramatisch voor de bestuurlijke geloofwaardigheid van ons kabinet. In het verdrag tussen Nederland en Vlaanderen over de Schelde heeft onze regering zich niet alleen verplicht tot verdieping van de vaargeul, maar ook tot een nieuwe getijdennatuur: aan Nederlandse zijde 600 hectare en aan Vlaamse zijde 1000 hectare gereserveerd voor herstel van de Schelde. In Vlaanderen is al begonnen met de uitvoering. Door niet te ontpolderen geeft de regering aan dat belangen van toekomstige generaties ondergeschikt zijn aan emoties.

Fred Wouters, Directeur Vogelbescherming Nederland

ikmaakmezorgen.nl